DİŞLERİNİ FIRÇALAMA BECERİSİ ÖĞRETİM PLANI

ÖRNEK BECERİ ÖĞRETİM PLANI

Becerinin Seçilme Nedeni:

Engelli çocukların bağımsızlıklarının en üst düzeye çıkarılmasında özbakım becerileri önemli yer tutar. çocuğun yaşamında erken yaşlarda başlayan özbakım becerilerinin gelişimi çocuğun aileden bağımsızlığının başladığını gösterir. Özbakım becerileri çocuğun kendi kendisine yetmesine yardımcı olan becerilerdir. Bu beceriler çocuğun yaşamında doğal olarak meydana gelmektedir. Bu becerilerin öğretimi çocuğu kendi yaşamını kontrol etmesini sağlamaya hizmet etmektedir. Özbakım becerilerinden kişisel bakım becerilerinin seçilme nedeni ise öğrencinin bağımsız olarak kendi yapması gereken işleri yerine getirmesi, kendi ihtiyaçlarının çevresindekilerin ihtiyaçlarından öncelikli gelmesidir. Kişisel bakım becerilerinden olan diş fırçalama becerisi sağlığımız açısından, dişlerimizin sağlığı açısından çok önemli olduğu için öncelik bu beceriye verilmiştir. Ayrıca bu becerinin günlük yaşam içindeki yeri ve önemi bu beceriyi belirlemede en önemli etkenlerdendir.

Becerinin seçilme nedenini kısaca özetleyecek olursak bu beceri, öğrencinin sağlığını koruması açısından oldukça önemlidir. Ayrıca beceri her gün öğretimi yapılabilecek bir beceridir. Beceri yemeklerden sonra gerçekleştirileceği için çocuğun dişlerini fırçalamasını hatırlatacak bir ön uyaranda kendiliğinden oluşmaktadır. Bu yüzden bu becerinin öğretimine öncelikli olarak yer verilmiştir.
BECERİ ANALİZİ
1. Diş macununu alır.
a.Kullandığı elini macuna uzatır.
b.Macunu alır.
2. Diş macununun kapağını açar.
a. Diş macununu diğer eline alır.
b. Kullandığı elinin parmak uçlarıyla kapağı tutar.
c. Macunun kapağını saat yönünün tersine çevirir.
d. Macunun kapağını kendine doğru çeker.
3. Diş macununun kapağını lavabonun önüne koyar.
4. Diş fırçasını alır.
a. Kullandığı elini diş fırçasına uzatır.
b. Diş fırçasını alır.
5. Diş macununu fırçanın üzerine sıkar.
a. Macunun alt kısmından tutar.
b. Baş ve işaret parmağıyla macunu biraz bastırır.
c. Macunu kılları üste gelecek şekilde çevrilmiş fırçanın üzerine götürür.
d. Mercimek büyüklüğünde macunu fırçanın üzerine sürer.
e. Macunu lavabonun kenarına bırakır.
6. Diş fırçasıyla dişlerini fırçalar.
a. Diş fırçasını ağzına doğru götürür.
b. Alt ve üst dişlerini birleştirir.
c. Dudaklarını açar.
d. Fırçanın macunlu tarafını dişlerinin üzerine getirir.
e. Fırçayı ön dişlerinin üzerinde sağdan sola doğru birkaç kez hareket ettirir.
f. Fırçayı yan dişlerinin üzerinde ileriye geriye doğru birkaç kez hareket ettirir.
g. Fırçayı alt dişlerinin üzerinde ileriye geriye doğru birkaç kez hareket ettirir.
h. Fırçayı üst dişlerinin üzerinde ileriye geriye doğru birkaç kez hareket ettirir.
7. Ağzını çalkalar/durular
a. Bardağı alır
b. Bardağı ağzına götürür.
c. Bardaktan ağzına su alır.
d. Ağzındaki köpüğü lavaboya tükürür.
e. Bardağı bırakır.
8. Musluğu açar.
9. Diş fırçasını yıkar.
a. Fırçanın kıllı tarafını suyun altında baş parmağıyla ovuşturarak yıkar.
10. Fırçayı yerine koyar.
11. Macunun kapağını kapatır.
a. Kullandığı elinin parmak uçlarıyla macunu tepesinden tutar.
b. Kapağı macunun üst kısmına doğru getirir.
c. Kapağı kapayana kadar saat yönünde çevirir.
12. Macunu yerine koyar.
13. Musluğu kapatır.
14. Ağzını kurular.
a. Kullandığı eliyle havluyu alır.
b. Ağzını havluya siler.

Diş fırçalama becerisinde beceri basamakları ileri zincirleme yaklaşımına göre sıralanmıştır.Diş fırçalama becerisinde beceri basamakları belirlenirken beceri bizzat yapılmış ve beceriyi yapan bir kişi gözlenerek belirlenmiştir.
Beceriye ilişkin ayrıntılı performans belirleme:

Meltem, bağımsız olarak çatal ve kaşık kullanarak yemek yiyebilmektedir. Elini ve ağzını KFY ile yıkayabilmektedir. Dökmeden bardaktan su içebilmektedir. Tuvalet ihtiyacını kendi gidermektedir. Tek eylem bildiren talimatları yerine getirebilmektedir. Çivi tahtasına çivi takabilmekte, tek parçalı yap bozun parçalarını yerine takabilmektedir. Dökmeden sürahiden bardağa su dolduramamaktadır. Küçük kas gelişimi zayıftır. Çok küçük parçaları tutmakta zorlanmaktadır. Diş macunun kapağı biraz gevşetilerek öğrenciye verilecektir.

Dişlerini Fırçalama Becerisi Performans Alımı:

Kullanılan teknik: Çoklu Fırsat Yöntemi kullanılacaktır.

Neden Çoklu Fırsat Yöntemi:

Çoklu fırsat yöntemi öğrencinin hangi basamakları yaptığı yapamadığı basamakları hangi ipucu düzeyiyle yapabildiğinin belirlenmesini sağlar. Çoklu fırsata göre hazırlanmış ölçüt bağımlı ölçü aracında sorular bölümünde bağımsız, sözel ipucu, model olma ve fiziksel yardım sütunları bulunmaktadır. Öğrencinin beceriyi gerçekleştirdiği ipucu düzeyi belirlenir ve öğretim sırasında yapamadığı basamağı yapması için hangi ipucunun kullanılacağı belirlenmiş olur.

Çoklu fırsat yöntemine göre öğrencinin bağımsız olarak yaptığı basamaklar ölçü aracında bulunan bağımsız sütununa kaydedilir. Öğrencinin fiziksel yapısı nedeniyle becerinin performans alımında çoklu fırsat yöntemi kullanılacaktır. Öğrencinin yapamadığı basamak öğretmen tarafından tamamlanarak öğrencinin beceriyi tamamlaması sağlanacaktır. Çünkü öğrenci gelişim düzeyi nedeniyle sıradaki beceri basamağını gerçekleştirmede zorlanmaktadır. Bundan dolayı öğretimde de öğrencinin yapamadığı beceri basamağı en yüksek ipucundan başlanarak bağımsızlığa doğru kademe kademe gidilecektir.

Performans Alım Tekniği:

Performans alımı tuvalette yemek saatinden sonra 3 oturumda(3 günde) gerçekleştirilecektir. Her oturumda 1 ayrık deneme yapılacaktır. Her denemede öğrenciye ana yönerge verilecektir ve beceriyi gerçekleştirmesi için beklenecektir. Öğrencinin beceri basamağında doğru olarak yerine getirdiği basamaklar bağımsız sütununa işaretlenecektir. Öğrenci basamağı yapamazsa veya yanlış yapması durumunda bu basamak, becerinin izleyen basamaklar için ön koşulsa performans alımı durdurulur(örneğin; fırçayı tutma basamağı). Eğer bu basamak izleyen basamaklar için ön koşul değilse (Macunun alt kısmından tutar basamağı gibi) öğretmen tarafından basamak yapılır ve öğrencinin devam etmesi istenir. Öğretmen basamağı yaparken hiçbir ipucu niteliği taşımadan gerçekleştirir ve öğrencinin bir sonraki basamağı yapması için fırsat verir.

Amaçlar:

Uzun Dönemli Amaç:

Meltem, dişlerini fırçala yönergesi verildiğinde beceri basamağına uygun olarak dişlerini %100 bağımsız fırçalar.

Kısa Dönemli Amaçlar:

1. Meltem, dişlerini fırçala yönergesi verildiğinde beceri basamağına uygun olarak dişlerini %88 bağımsız fırçalar.
2. Meltem, dişlerini fırçala yönergesi verildiğinde beceri basamağına uygun olarak dişlerini %78 bağımsız fırçalar.
3. Meltem, dişlerini fırçala yönergesi verildiğinde beceri basamağına uygun olarak dişlerini %67 bağımsız fırçalar.
4. Meltem, dişlerini fırçala yönergesi verildiğinde beceri basamağına uygun olarak dişlerini %56 bağımsız fırçalar.
5. Meltem, dişlerini fırçala yönergesi verildiğinde beceri basamağına uygun olarak dişlerini %44 bağımsız fırçalar.
6. Meltem, dişlerini fırçala yönergesi verildiğinde beceri basamağına uygun olarak dişlerini %33 bağımsız fırçalar.
7. Meltem, dişlerini fırçala yönergesi verildiğinde beceri basamağına uygun olarak dişlerini %22 bağımsız fırçalar.
8. Meltem, dişlerini fırçala yönergesi verildiğinde beceri basamağına uygun olarak dişlerini %11 bağımsız fırçalar.

Not: Öğretimsel amaçlar beceri analizindeki becerilerin alt basamaklarından oluşmaktadır. Amaçlar ileri zincirleme yaklaşımına göre düzenlendiği için öğretimsel amaçların ölçütleri öğrencinin 3 günlük performansının alınmasından sonra belirlenecektir.

Yüzde hesaplaması: 100/36(toplam beceri basamağı)x4(8,12,16,20,24,26,28,32) beceri basamağı
Öğretim, Değerlendirme ve Genelleme Yapılacak Ortamlar:

Öğretim ve değerlendirme oturumları okulda yemek etkinliklerinden sonra, tuvalette gerçekleştirilecektir. Genelleme aşamasında kişiler ve araçlar arası genelleme yapılacaktır. Araçlar olarak Meltem’in kullandığı macun ve fırça değiştirilecektir. Kişiler arası genellemede ise öğretimi sınıf öğretmeni veya stajyer öğrencilerden biri gerçekleştirecektir. Aile ile işbirliği yapılacaktır ve öğrenci evde yemek yedikten sonra aynı şekilde dişlerini fırçalaması sağlanacaktır öğrenciye dişleri fırçalamadan yatmasına izin verilmeyecektir.. Bunun için aileye öğretimde kullanılacak izlerli kartların fotokopisi çekilip verilecek ve evde aynan karşısına asılması sağlanacaktır.

Öğretim, Değerlendirme ve Genelleme Yapılacak Zamanlar:

Öğretim haftanın 3 gününde (Pazartesi, Salı, Perşembe)yemek etkinliklerinden sonra gerçekleştirilecektir. Değerlendirme ise haftanın son günü 4. oturum olan Cuma günleri yapılacaktır. Genelleme aşaması ise öğrenci hedeflenen beceri basamağını yerine getirdiği zaman yapılacaktır. Ayrıca aile ile konuşularak doğal öğrenme fırsatlarından yemekler sonra ve gece yatarken öğretimdeki şekliyle öğrencinin dişlerini fırçalaması sağlanacaktır.


DEĞERLENDİRME
Okul Tuvaleti
4 gün sonunda öğle yemeğinden sonra (Cuma günü)
Öğrencinin diş fırçası ve macunu
ÖĞRETİM
Okul Tuvaleti
3 gün boyunca öğle yemeğinden sonra
Öğrencinin diş fırçası ve macunu
GENELLEME
Okul Tuvaleti
Beceri basamağı atladığı zaman.
İzlerli kartlar.
Ev Tuvaleti
Her gün akşam yemeklerinden sonra ve yatarken.
Öğrencinin farklı diş fırçası ve macunu

Öğretim, Değerlendirme ve Genellemede Kullanılacak Araçlar:

Öğretimde öğrenci için tutması ve çevirmesi kolay diş fırçası ve tatlı hoşuna giden diş macunu kullanılacaktır. Öğrencinin fiziksel yapısındaki problemler nedeniyle fırçanın kıllarının olan tarafının ağza götürmede ve sokmada yaşanılan sorunu ortadan kaldırmak için sapı biraz kalın bir fırça kullanılacaktır. Değerlendirme de aynı araçlar kullanılacaktır. Fakat genellemede kullanılan fırça ve macun değiştirilecektir.

Beceri Öğretiminde Kullanılacak Yöntem:

Öğretimde ipucunun giderek azaltılması yöntemi kullanılacaktır. Bireyin doğru tepkide bulunması için en üst düzey ipucu (TFY) sunulmasıyla öğretime başlanacaktır. 3 oturum sonunda öğrenci için(MO) bir alt düzey ipucuna geçilerek öğretime devam edilecektir. Eğer öğrenci beceriyi bu ipucu düzeyinde(MO) gerçekleştiremiyorsa başta belirlenen ipucu düzeyine geri dönülür. Bu şekilde 3 er oturum arayla öğrenci için belirlenen ipucunun türünü ve yoğunluğunu değiştirerek bireyin bedeninde en az etkisi olan ipucu düzeyine geçilmesi şeklinde yürütülecektir. Bunun nedeni öğrencinin küçük kas gelişiminin zayıf olmasından kaynaklanmaktadır. Öğrencinin ipucu düzeyi, M.O.,S.İ.+K.F.Y. ,T.F.Y. dır.


Yöntemin Seçilme Nedeni:

Yöntem zincirleme becerilerin eğitiminde sıkça kullanılan bir yöntemdir. Bireyin beceriyi ihtiyaç duyulan en yüksek ipucu düzeyinden başlayıp, bağımsız fırçalamaya doğru ilerleyen bir hiyerarşi şeklinde ilerlemektedir. Amaç bireyin bağımsız dişlerini fırçalama becerisi olduğu için bu yöntem etkili olacağı düşünülmektedir.

Kullanılacak Pekiştireçler Ve Pekiştireç Tarifeleri:

Öğrencinin ailesinden pekiştireç belirleme formu gelmemiştir. Öğretmenin gözlediği öğrencinin istediği pekiştireçlere göre;

Sosyal pekiştireçlerden; alkış
Etkinlik pekiştireçlerinden; şarkı dinleme
Nesne pekiştireçlerinden;
Yiyecek pekiştireçleri; bonibon, çikolata

Öğrenci için verilecek pekiştireçler öğrenci için hazırlanan pekiştireç belirleme formu doldurulduktan sonra belirtilecektir. Yiyecek pekiştireçleri öğretim sırasında ve sonrasında kullanılmayacaktır.

Sosyal pekiştireçlerde başlangıçta sürekli pekiştirme tarifesine göre kullanılacaktır. Öğrencinin her gerçekleştirdiği beceri basamağı sonunda yukarda belirtilen pekiştireçler ile anında pekiştirilecektir(sosyal pekiştireçler). Ayrıca öğrencinin yapamadığı basamaklarda uygun ipucuyla yapılan basamak sonunda da öğrenci pekiştirilecektir. Öğrencinin bir üst öğretimsel amaca geçmesinden sonra yani tahmini 4. oturumdan sonra SOP2 yani öğrencinin 2. ve 4. doğru yaptığı beceriler pekiştirilecektir. Daha sonra yani 20. oturumdan(1 aylık öğretim oturumuna tekamül ediyor) sonra DOP 3 yani öğrencinin 3 beceri basamağından verdiği doğru tepki sonunda her hangi birisi pekiştirilecektir.
Öğretim Oturumları:

Öğretimsel Amaçlar:

Öğretimsel amaçlar üç oturumluk performans alımından sonra belirlenmiştir. Öğrencinin üç oturum üst üste fiziksel yardıma ihtiyaç duyduğu beceri basamakları öğretimsel amaç olarak alınmıştır. Diğer beceri basamaklarının öğretimi beceri basamağıyla ilgili yönergenin verilmesiyle gerçekleşebildiği gözlemlenmiştir. Öğretim sırasında öğrencinin aşağıda belirtilen amaçlardaki basamaklara kadar sadece beceri basamağıyla ilgili yönergenin verilmesiyle gelmesi sağlanacaktır. Öğretimsel amaçlardaki basamaklar da ise öğretim için kullanılan yöntem gereği öğrenciye tam fiziksel yardımdan başlanarak vücudu üzerinde daha ılımlı olan ipucuna doğru öğretim gerçekleştirilecektir.

1. Meltem, diş macununu fırçanın üzerine sık yönergesi verildiğinde beceri basamağına uygun olarak macunu TFY ile fırçanın üzerine sıkar.
Ø Meltem, diş macununu fırçanın üzerine sık yönergesi verildiğinde macunun alt kısmından TFY ile tutar.
Ø Meltem, diş macununu fırçanın üzerine sık yönergesi verildiğinde baş ve işaret parmağıyla macunu TFY ile biraz bastırır.
Ø Meltem, diş macununu fırçanın üzerine sık yönergesi verildiğinde macunu kılları üste gelecek şekilde çevrilmiş fırçanın üzerine TFY ile götürür.
Ø Meltem, diş macununu fırçanın üzerine sık yönergesi verildiğinde mercimek büyüklüğünde macunu fırçanın üzerine TFY ile sürer.
2. Meltem, diş fırçasıyla dişlerini fırçala yönergesi verildiğinde beceri basamağına uygun olarak dişlerini TFY ile fırçalar.
Ø Meltem, diş fırçasıyla dişlerini fırçala yönergesi verildiğinde fırçayı yan dişlerinin üzerinde ileri geri birkaç kez hareket ettirerek TFY ile dişlerini fırçalar.
Ø Meltem, diş fırçasıyla dişlerini fırçala yönergesi verildiğinde fırçayı alt dişlerinin üzerinde ileri geri birkaç kez hareket ettirerek TFY ile dişlerini fırçalar.
Ø Meltem, diş fırçasıyla dişlerini fırçala yönergesi verildiğinde fırçayı üst dişlerinin üzerinde ileri geri birkaç kez hareket ettirerek TFY ile dişlerini fırçalar.

Öğretime Hazırlık:

Öğrenci yemek odasından çıktıktan sonra sınıfa gitmesi ve diş macunu ve fırçasının olduğu bardağı alıp gelmesi sağlanır. Öğretmende öğrencinin lavaboda arkasına geçerek gerektiğinde yardım yapabilecek pozisyonda durur. Öğrencinin malzemelerinin olduğu bardak lavabonun yanına koyulur. Meltem şimdi seninle diş fırçalama becerisi çalışacağız der.

Öğretim:

Öğretmen öğrencinin dikkatini çalışmaya çektikten sonra ana yönerge verilir “Meltem dişlerini fırçala”. Öğrencinin beceri basamaklarını yerine getirmesi beklenir ve yaptığı her beceri basamağından sonra pekiştireç sunulur ve ölçü aracında ilgili sütuna “+” işareti koyulur. Ve öğrencinin diğer basamağa geçmesi beklenir. Öğrencinin yanlış tepki vermesi halinde ya da tepki vermemesi(fırçayı eline alıp beklemesi, macunu almaması gibi) durumunda ilgili beceri basamağıyla ilgili yönerge tekrar edilir ve hemen ardından TFY ile öğrencinin beceri basamağını yapmasını sağlarız. Öğrenci beceriyi gerçekleştirdikten sonra pekiştireç sunulur. Hemen ardından sıradaki beceri basamağını gerçekleştirmesini bekleriz. Meltem diş macununu aldıktan sonra macunun kapağını açarsa pekiştireç sunulur ve ilgili sütuna “+” işareti koyulur. Ve öğrencinin diğer basamağa geçmesi beklenir. Öğrencinin yanlış tepki vermesi halinde yani macunun kapağını açmadan fırçaya sürmeye çalışırsa ilgili beceri basamağıyla ilgili yönerge tekrar edilir ve hemen ardından TFY ile öğrencinin beceri basamağını yapmasını sağlarız. Öğrenci beceriyi gerçekleştirdikten sonra pekiştireç sunulur ve diğer basamağa geçmesi için beklenir. Diğer beceri basamaklarının da bu şekilde öğretimi yapılır. Öğrencinin yapamadığı beceri basamağı belirtilen en üst düzey ipucundan başlanarak öğrencinin yerine beceri basamağı gerçekleştirilir.

Değerlendirme:Değerlendirme hafta sonunda (Cuma günü) yani 4. oturumda gerçekleştirilecektir. Çoklu fırsat yöntemine göre öğrencinin yapamadığı basamak öğrencinin yerine belirtilen ipucuna göre yapılarak kaydedilir.


İzleme ve Genelleme Oturumları:

Yapılan izlerli kartlar hakkında aileye bilgi verilecek ve öğrencinin evde yemek yedikten sonra ve yatma zamanında dişlerini fırçalarken uygun ipucunu alabilmesi için kullanılacaktı

Yorumlar

Bu blogdaki popüler yayınlar

"sarı" renk kavramı

VÜCUDUMDA NELER VAR? ünitesi ünite analizi