"sarı" renk kavramı
KAVRAM ÖĞRETİMİ “SARI”
Öğrencinin Kimlik bilgileri
Adı Soyadı: …..
Doğum Tarihi: 01/12/1997
Özel Eğitim Gerektiren Yetersizlikleri: Otizm-Epilepsi
Öğretim Programının Adı: Sarı renk kavramı
Öğretmen: Hüsnü Anıl TEKİN
Eğitim Kurumu: Anadolu Üniversitesi Engelliler Araştırma Enstitüsü
ÖĞRENCİNİN PERFORMANS DÜZEYİ
Yemek Yeme Becerileri: Öğrenci püre haline getirilmiş yiyecekleri emer ve yutar,yardımla bardaktan su içer,bisküvi gibi katı yiyecekleri bağımsız yer, parmakları ile yer, iki elle bardak tutar,tuttuğu bardaktan sıvı içer, kaşıkla ağzına yiyecek götürür,katı yiyecek ezildiğinde yer, kaşıkla dökerek yemek yer,anne-babanın yediği yiyecekleri küçük lokmalara bölündüğünde yer,dökmeden bardaktan su içer,pipetle meyve suyu içer, yiyecekleri çatalına batırarak yer,sürahiden bardağına su doldurur, yetişkinin tutuğu tabaktan tabağına yiyecek alır, sözel ipuçları ile sofra hazırlanmasına yardım eder, bıçakla yumuşak nesneleri keser.
Giyinme Becerileri: Çorabını ya da şapkasını çıkarır,kol ve bacaklarını hareket ettirerek giyinmeye yardımcı olur,şapkasını giyer,pantolonunu çıkarır, cırtcırtlı ayakkabılarını çıkarır,bağcıkları çözülmüş ayakkabılarını çıkarır,önü açılmış ceketini çıkarır, önü açılmış pantolonunu çıkarır, geniş fermuarını açıp kapatır,ayakkabılarını giyer, pantolonunu giyer, kazağını çıkarır, fermuar açar, kazağını giyer, tişörtünü giyer, elbise yada pantolonunu giyer, büyük düğmeleri açar, çıt çıt takar, botlarını giyer, giysilerinin düğmelerini çözer, giysilerinin düğmelerini ilikler,giyecekleri askıya asar.
Tuvalet becerileri: Kaka kontrolü vardır,gündüzleri uzun süre kuru kalır, jest ve mimikleri kullanarak tuvaleti geldiğini belli eder, tuvaleti için oturak kullanır, tuvalette pantolonunu kendi başına indirir, yetişkin gözetiminde tuvaleti kullanır, tuvaleti için uyanır ve kurudur, gece boyunca kuru kalır, yönlendirildiğinde poposunu siler, yönlendirildiğinde kendi başına tuvalete gider,tuvalete zamanında gider, soyunur, temizlenir, sifonu çeker ve giyinir, evde okulda vb. tuvaleti bulur.
Temizlik ve Bakım Becerileri: El yüz yıkar gibi yapar,yetişkinden aldığı havlu ile el yüz siler, verilen havlu ile ellerini yardımsız kurular, ellerini yardımla yıkar ve kurular, yetişkin gözetiminde dişlerini fırçalar, sözel talimatla dişlerini fırçalar, saçlarını kurular.
Sosyal ve Toplumsal Beceriler: Görüş alanı içinde hareket eden kişiyi izler,bir an için bile olsa insan yüzüne bakar,kendisine dokunulduğunda ya da konuşulduğunda gülümser ya da ses çıkarır,elinden tuttuğu oyuncağı ya da nesneyi ağzına götürür,kendi ellerine bakar gülümser ve sesler çıkarır,aile arasındayken gülümseyerek ses çıkararak,susarak tepki verir,kendiliğinden gülümser,aynadaki görüntüsüne gülümser,ses çıkarır,kucağa alınmak için kollarını uzatır,tanıdığı kimselere doğru uzanır,uzatılan nesneleri 1 dk. elinde tutar ve inceler,uzaktaki bir oyuncağa uzanmaya çalışır,başı örtü ile kapatıldığında güler,eline aldığı nesneleri bilinçsizce sallar ve ses çıkarır,tanıdık oyunlara güler,yabancılara gözlerini dikip bakarak ya da ağlayarak tepkide bulunur,on dakika süre ile kendi kendine oynar,dikkat çekmek için sesler çıkarır,ce-e oyununu oynar,yetişkini taklit ederek el çırpar,kollarını yana açarak yetişkini taklit eder,anne ya da babasına topu iterek top oynar, protesto etmek amacıyla oyuncakları sağa sola atar, tanıdığı kişilere sarılır vurur öper,ters olan resmi ya da kitabı düz çevirir,basit işlerde yetişkini taklit eder,başka çocukla aynı mekanda paralel oynar,yaşıtlarıyla jestlerle etkileşimde bulunur,kendisine ait oyuncakları sözel ya da işaretle savunur,güldüren ya da dikkat çeken hareketleri tekrarlar,iki veya üç yaşıtı ile birlikte oynar,evcilik oynar,basit ev işlerine yardım eder,basit ev işlerine yardım eder,yetişkin gözetiminde sıra alır,yetişkin ile 5 dakika resimli kitaba bakar,şarkı ya da tekerlemelere katılır,annesinden ağlamadan ayrılır,müzikte dans edip şarkı söyler,yetişkin gözetiminde oynanan grup oyunlarında kurallara uyar,başka çocuklarla sıra alarak oynar,yetişkinlerin isteklerini ¾ oranında yerine getirir,sorulduğunda cinsiyetini söyler,evde basit sorumluluklarını yerine getirir,sırasını bekler,sorunu olduğunda yardım ister,sekiz dokuz çocuk ile sırayla oynar,kendisi ile ilgili kızgınlık sevinç gibi duyguları anlatır.
Büyük Kas Becerileri: öğrenci bu becerilerden yürüme öncesi,denge,yürüme,koşma, merdiven ve tırmanma becerilerinin tümüne sahiptir. Zıplama becerilerinde ise destekle olduğu yerde zıplar,ayakları hafifçe yerden kesilecek şekilde desteksiz zıplar, yerde duran ipin üzerinde zıplar,yana ve geriye doğru zıplar,yüksek bir yerden çift ayakla zıplar,tek ayağı üzerinde yardımla zıplar. Top becerilerinde ise taklit ederek top yuvarlar,sepete top atar, yetişkine top atar,sabit topa tekme atar,yuvarlanan topa tekme atar,topa doğru koşar durur ve tekme atar,topu zıplatır ve yakalar,iki eli ile atılan topu tutar,sopa ile topa vurabilir.
Küçük Kas Becerileri: Öğrenci bu becerilerde 3-4 yaş arasında aranan yeterliliklere sahiptir. 4 yaştan itibaren yeterliliklerde ise büyük kağıt üzerindeki şekilleri yağlı boya ile boyar,4 küçük boncuğu tele dizer,kalıp çıkarır,taklitle birkaç büyük harf çizer,baş parmak ile diğer parmaklarına dokunur.
Alıcı Dil Becerileri: Öğrenci bu becerilerde 2-3 yaşa kadar tüm yeterlilikleri gösterir. 2-3 yaş becerilerinden itibaren ise istenen nesneyi başka bir odadan getirir,yetişkinle birlikte 5 dk resimli kitaba bakar,10 farklı eylem bildiren sözcüğe eylemi gerçekleştirerek tepki verir,kendisine 4 farklı nesne verildiğinde bu nesnelerin her biriyle ilgili istenen etkinliği yerine getirir,adı söylenen 10 vücut bölümünü gösterir,2 grup büyük ve küçük nesne arasından büyük ve küçük olanı seçer,sahiplik eklerini ayırt eder,resimleri gösterildiğinde oğlanı ve kızı ayırt eder,resimleri gösterildiğinde erkek ve kadını ayırt eder,açık ve kapalı olan ayırt eder,onun benim ve senin zamirlerini ayırt eder,birbirini izleyen 3 işi başarabilir.
İfade Edici Dil Becerileri: Öğrenci bu beceri dizisinde 2-3 yaşa kadar beklenen tüm yeterlilikleri gösterir. 2- 3 yaş yeterliliklerinde ise selamlar,veda eder,hizmet ister,özne+eylem cümlecikleri kullanır,nesne+eylem cümlecikleri kullanır,sorulduğunda tercih yapar,taklit oyun oynar,tuvalet ihtiyacını sözel olarak bildirir. 3-4 yaş becerilerinde evet/hayır soruları sorar,model olunduğunda üçe kadar sayar,söz ve hareket içeren parmak oyunlarını tekrarlar,sırasını bekler,sesleri sıraya göre tekrarlar. 4-5 yaş becerilerinde benim şeklinde sahip olma zamirini kullanır,birbirini takip eden 3 işi başarabilir.
Sarı Renk Kavramına İlişkin Performans Düzeyi: Öğrenci renk olarak yalnızca mavi ve kırmızı rengi bilmektedir. Renk kavramına sahiptir ancak sarı renk kavramını bilmemektedir.
Sarı Renk Kavramının Seçilme Nedeni
Yapılan kaba değerlendirme sonuçlarına göre renk kavrama içinde yer alan sarı renk kavramını öğretilmesi öncelikli olarak belirlenmiştir. sarı renk kavramı bilişsel beceriler içinde yer almaktadır. Öğrencinin bu becerilere sahip olması açısından renk kavramı öğretimi gerekmektedir. Öğrenci sarı renk kavramını öğrenecektir. Bu da öğrencinin zihinsel gelişimini destekler, renkleri birbirinden ayırt edebilir, sosyal yaşamda isteklerini ve toplumsal yaşamın gereksinimlerini karşılamada bu kavramı sıklıkla kullanabilir.
Öğrencinin Önkoşul Becerileri
- Verilen yönergeleri alması ve tepkide bulunması
- 10 dakika süreyle dikkatini yöneltebilmesi
- Renk kavramını bilmesi
SARI KAVRAMI
İlişkili Nitelikleri:
- Nesnenin sarı olması
İlişkisiz Nitelikleri:
- Nesnenin şekli
- Nesnenin boyutu
- Nesnenin yapıldığı madde
Olumlu Örnekler:
- Sarı anahtar
- Sarı kalem
- Sarı mandal
Olumsuz Örnekler:
- Kırmızı anahtar
- Mavi kalem
- Beyaz mandal
UZUN DÖNEMLİ AMAÇ
…… üst üste sunulan 5 oturum sonrasında farklı renkte farklı türde dört nesne arasından “sarı olanı göster” yönergesi verildiğinde %100 doğrulukta sarı olanı gösterir.
Kısa Dönemli Amaçlar:
A.1. … önüne koyulan farklı renkte, aynı türde iki nesne arasından “sarı olanı göster” denildiğinde sarı olanı 2/3 oranında doğru olarak gösterir.
A.2. … önüne koyulan farklı renkte, aynı türde üç nesne arasından “sarı olanı göster” denildiğinde sarı olanı 2/3 oranında doğru olarak gösterir.
B.1. … önüne koyulan farklı renkte, farklı tipte ve aynı türde iki nesne arasından “sarı olanı göster” denildiğinde sarı olanı 2/3 oranında doğru olarak gösterir.
B.2. … önüne koyulan farklı renkte, farklı tipte ve aynı türde üç nesne arasından “sarı olanı göster” denildiğinde sarı olanı 2/3 oranında doğru olarak gösterir.
C.1. … farklı renkte farklı türde iki nesne arasından “sarı olanı göster” denildiğinde sarı olanı 2/3 oranında doğru olarak gösterir.
C.2. … farklı renkte farklı türde üç nesne arasından “sarı olanı göster” denildiğinde sarı olanı 2/3 oranında doğru olarak gösterir.
PERFORMANS ALIMINDA KULLANILACAK ARAÇLAR
A.1. Farklı renkte, aynı türde iki nesne: (Mavi, sarı kalem) (kırmızı, sarı anahtar) (yeşil, sarı mandal)
A.2. Farklı renkte, aynı türde üç nesne: (kırmızı, siyah ve sarı pastel boya) (kırmızı, mavi ve sarı balon) (yeşil, sarı ve mavi boncuk)
B.1. Farklı renkte,farklı tipte ve aynı türde iki nesne: (küçük kırmızı ve büyük sarı daire karton) (büyük sarı ve küçük mavi kalem) (büyük sarı ve küçük yeşil silgi)
B.2. Farklı renkte,farklı tipte ve aynı türde üç nesne: (büyük boy kırmızı, orta boy sarı ve küçük boy mavi kare şeklinde karton) (büyük boy sarı, orta boy mavi ve küçük boy yeşil boncuk) (büyük boy sarı, orta boy mavi ve küçük boy sarı lego)
C.1. Farklı renkte farklı türde iki nesne: (sarı mandal ve kırmızı balon) (sarı kare karton ve mavi kalem) (sarı mum ve beyaz boncuk)
C.2. Farklı renkte farklı türde üç nesne: (kırmızı boncuk, mavi lego ve sarı kalem) (sarı elips karton, yeşil çivi ve mavi pastel boya) (kırmızı karton, sarı halka ve beyaz çivi)
KULLANILACAK PEKİŞTİREÇLER VE PEKİŞTİREÇ TARİFELERİ
1. Performans alımında öğrencinin yalnızca etkinliğe katılımı ve çalışmayı gerçekleştirmesi birincil pekiştireçlerle pekiştirilir. Kullanılacak pekiştireç kakaolu kektir.
2. Öğretim oturumunda öğrencinin her doğru tepkisi hem birincil pekiştireçlerle bunlarla beraber sosyal pekiştireçlerle pekiştirilir. Birincil pekiştireç olarak bir parça kakaolu kek sosyal pekiştireç olarak da “aferin, bravo, süpersin, harika vb.” kullanılır.
HATA DÜZELTME SÜRECİ
1. Performans alımında öğrencinin yanlış tepkilerine karşı öğretmen herhangi bir tepkide bulunmaz.
2. Öğretim sırasında doğru tepki pekiştirilecek yanlış tepki halinde ise sunum tekrarlanacaktır.
KULLANILACAK İPUÇLARI:
Dikkat sağlayıcı ipucu: “Çalışmaya hazır mısın?”
Öğretimde kullanılan ipucu: “Bu sarı; bu sarı değil”
KULLANILACAK YÖNERGELER:
“Önündeki araçlara bak ve sarı olanı göster”
ORTAM: Öğretmen ve öğrenci sınıfta masada karşılıklı otururlar.
PERFORMANS ALMA:
Öğretmen, performans alımı sırasında kullanacağı önceden hazırladığı araçları kapalı bir kutuya koyarak, yanına öğrencinin göremeyeceği bir yere koyar. Öğretmen ve öğrenci masada karşılıklı olarak otururlar. Öğretmen öğrenciye sarı kavramı üzerinde çalışacaklarını söyler. Eğer öğrenci öğretmenin yanındaki kutudaki araçlara bakmak isterse, öğretmen öğrencinin araçlara bakmasına izin verir. Birkaç saniye sonra öğretmen araçları toplar ve kutuya koyar. Öğretmen öğrenciye çalışma bitiminde dolaptan istediği bir aracı alıp, oynayabileceğini söyler. Öğretmen öğrenciye “Çalışmaya hazır mısın?” diye sorarak öğrencinin dikkatini çalışmaya çeker. Öğretmen öğrenciden istediği tepkiyi (evet demesi, başını sallaması vb.) aldıktan sonra ilk araç setini ((Mavi, sarı kalem) (kırmızı, sarı anahtar)) kutudan çıkarır. Ardından yönergeyi (önündeki araçlara bak ve sarı olanı göster) verir. Öğrencinin tepki vermesi için 3 saniye bekler. Öğrenci doğru tepkide bulunursa performans verilerinin kayıt edildiği ölçüt bağımı testin ilgili sütununa (+) işareti koyar, eğer öğrenci yanlış tepkide bulunur veya hiç tepkide bulunmazsa öğretmen performans verilerinin kayıt edildiği ölçüt bağımı testin ilgili sütununa (-) işareti koyar. Performans alımı sırasında öğrencinin verdiği doğru yada yanlış tepkilere hiçbir şekilde tepkide bulunulmaz, hiçbir şekilde pekiştirilmez. Sadece öğrencinin çalışmaya katılım davranışı pekiştirilir. “Çok güzel çalıştın, aferin sana” denilerek öğrencinin istediği bir oyuncakla oynamasına izin verilir.
ÖĞRETİM SÜRECİ
Ders: Kavram Öğretimi
Konu: Sarı Kavramı
Yöntem: Doğrudan Öğretim
Hüsnü öğretmen, çalışma sırasında kullanacağı önceden hazırladığı araçları kapalı bir kutuya koyarak, yanına öğrencinin göremeyeceği bir şekilde masaya koyar. Öğretmen ve öğrenci masada karşılıklı olarak otururlar. Öğretmen öğrenciye sarı kavramı üzerinde çalışacaklarını söyler. Eğer öğrenci öğretmenin yanındaki kutudaki araçlara bakmak isterse, öğretmen öğrencinin araçlara bakmasına izin verir. Birkaç saniye sonra öğretmen araçları toplar ve kutuya koyar. Öğretmen öğrenciye “Çalışmaya hazır mısın?” diye sorarak öğrencinin dikkatini çekmeye çalışır. Öğretmen öğrenciden istediği tepkiyi (evet demesi, başını sallaması vb.) aldıktan sonra sırayla araçları tanıtmaya başlar. Öğretmen öncelikle kutuyu sallar salar ve “Bakalım ne çıkaracağım?” diyerek öğrencinin ilgisini çeker. Ve kutudan sarı renkte kartonu çıkarır. “Bak Haktan bu karton sarı, sarı” der ve “bak Haktan sarı renkli kartonu buraya koyuyorum” diyerek kartonu öğrencinin önüne doğru koyar ve dikkatini masaya çeker. Daha sonra kırmızı renkte kartonu çıkarır ve bu karton sarı değil, kırmızı, kırmızı, bak kırmızı kartonu de bu tarafa koyuyorum” diyerek sarı kartonun biraz uzağına, yanına koyar. Daha sonra da mavi renkte kartonu çıkarır ve bu karton sarı değil, mavi, mavi, bak mavi kartonu da bu tarafa koyuyorum” diyerek sarı ve kırmızı kartonun biraz daha uzağına, yanlarına koyar. Masanın üzerindeyken tekrar sarı renkli kartonu gösterir ve ”Bak Haktan sarı olan bu, bu karton sarı” der ve sarı kartonu eline alarak, yanındaki küçük masaya koyar “Bak …. sarı renkli kalemi buraya koyuyorum, mavi ve kırmızı olanı da yanına koyuyorum” der. Diğer araçları da aynen tanıtır ve sarı renkte olanları arka arkaya, sarı renkte olmayanları da ara arkaya masaya aynı şekilde dizer. Üç araç seti de bittikten sonra araçları tekrar toplar ve kutuya koyar.
Bundan sonra da, “evet …. şimdi senin önüne araçları sırasıyla koyacağım ve sarı olanı soracağım” der. İlk önce kutudan farklı tipte ve farklı renkte üç kartonu çıkarır ve öğrencinin önüne koyar ve ellerini bağla ve beni dinle yönergesini verir. “Evet … önündekilere bak ve sarı olanı göster!” der. Yaklaşık üç sn. bekler. Eğer öğrenci doğru tepkide bulunursa sözel olarak pekiştirilir. Eğer öğrenci tepkide bulunmuyor ya da yanlış tepkide bulunuyorsa “Bak sarı renkli olan bu, hadi sende şimdi önündekilere bak ve sarı renkte olanı göster” denir. Öğrenci doğru tepkide bulunursa sözel olarak pekiştirilir (aferin oğlum, ellerinle çok güzel gösterdin ve çok güzel duruyorsun). Öğrenci ayrıyeten yiyecek pekiştireciyle de pekiştirilebilir. Çalışma diğer iki araç setiyle devam eder ve çalışma sonunda öğrencinin çalışmaya katılımı ve ellerinin yanında durması da yiyecek pekiştireciyle pekiştirilir. “Çok güzel çalıştın ve beni çok güzel dinledin, aferin sana vb.” denilir.
Tüm öğretim süreçleri aynı şekilde işlenir ve kayıtları tutulur.
İZLEME VE GENELLEME SÜRECİ
İzleme:
İzleme oturumları, öğretim bittikten sonraki 1., 2. ve 3. haftalarda yoklama oturumları düzenlenecektir. İzleme oturumlarında değişken oranlı pekiştirme tarifesi (DOPT3) kullanılacak ve pekiştireçler silikleştirilecektir.
Öğretmen, izleme oturumları sırasında önceden hazırladığı kullanacağı araçları kapalı bir kutuya koyarak, yanına öğrencinin göremeyeceği bir yere koyar. Öğretmen ve öğrenci masada karşılıklı olarak otururlar. Öğretmen öğrenciye sarı kavramı üzerinde çalışacaklarını söyler. Eğer öğrenci öğretmenin yanındaki kutudaki araçlara bakmak isterse, öğretmen öğrencinin araçlara bakmasına izin verir. Birkaç saniye sonra öğretmen araçları toplar ve kutuya koyar. Öğretmen öğrenciye çalışma bitiminde dolaptan istediği bir aracı alıp, oynayabileceğini söyler. Öğretmen öğrenciye “Çalışmaya hazır mısın?” diye sorarak öğrencinin dikkatini çalışmaya çeker. Öğretmen öğrenciden istediği tepkiyi (evet demesi, başını sallaması vb.) aldıktan sonra araç setini (sarı kalemi ve kırmızı legoyu) kutudan çıkarır. Ardından yönergeyi (önündeki araçlara bak ve sarı olanı göster) verir. Öğrencinin tepki vermesi için 3 saniye bekler. Öğrenci doğru tepkide bulunursa izleme oturumu verilerinin kayıt edildiği ölçüt bağımı testin ilgili sütununa (+) işareti koyar, eğer öğrenci yanlış tepkide bulunur veya hiç tepkide bulunmazsa öğretmen performans verilerinin kayıt edildiği ölçüt bağımlı testin ilgili sütununa (-) işareti koyar ve bir sonraki araç setine geçer.
İzleme oturumları sırasında öğrencinin verdiği doğru yada yanlış tepkilere hiçbir şekilde tepkide bulunulmaz, hiçbir şekilde pekiştirilmez. Sadece öğrencinin çalışmaya katılım davranışı pekiştirilir. “Çok güzel çalıştın, aferin sana” denilerek öğrencinin istediği bir oyuncakla oynamasına izin verilir.
Genelleme:
Genelleme aşamasında yoklama ve öğretim oturumlarında kullanılan araçlardan farklı araçlar kullanılacaktır. Öğrencinin tepkileri değişken oranlı pekiştirme tarifesiyle pekiştirilecektir.
Öğrencinin Kimlik bilgileri
Adı Soyadı: …..
Doğum Tarihi: 01/12/1997
Özel Eğitim Gerektiren Yetersizlikleri: Otizm-Epilepsi
Öğretim Programının Adı: Sarı renk kavramı
Öğretmen: Hüsnü Anıl TEKİN
Eğitim Kurumu: Anadolu Üniversitesi Engelliler Araştırma Enstitüsü
ÖĞRENCİNİN PERFORMANS DÜZEYİ
Yemek Yeme Becerileri: Öğrenci püre haline getirilmiş yiyecekleri emer ve yutar,yardımla bardaktan su içer,bisküvi gibi katı yiyecekleri bağımsız yer, parmakları ile yer, iki elle bardak tutar,tuttuğu bardaktan sıvı içer, kaşıkla ağzına yiyecek götürür,katı yiyecek ezildiğinde yer, kaşıkla dökerek yemek yer,anne-babanın yediği yiyecekleri küçük lokmalara bölündüğünde yer,dökmeden bardaktan su içer,pipetle meyve suyu içer, yiyecekleri çatalına batırarak yer,sürahiden bardağına su doldurur, yetişkinin tutuğu tabaktan tabağına yiyecek alır, sözel ipuçları ile sofra hazırlanmasına yardım eder, bıçakla yumuşak nesneleri keser.
Giyinme Becerileri: Çorabını ya da şapkasını çıkarır,kol ve bacaklarını hareket ettirerek giyinmeye yardımcı olur,şapkasını giyer,pantolonunu çıkarır, cırtcırtlı ayakkabılarını çıkarır,bağcıkları çözülmüş ayakkabılarını çıkarır,önü açılmış ceketini çıkarır, önü açılmış pantolonunu çıkarır, geniş fermuarını açıp kapatır,ayakkabılarını giyer, pantolonunu giyer, kazağını çıkarır, fermuar açar, kazağını giyer, tişörtünü giyer, elbise yada pantolonunu giyer, büyük düğmeleri açar, çıt çıt takar, botlarını giyer, giysilerinin düğmelerini çözer, giysilerinin düğmelerini ilikler,giyecekleri askıya asar.
Tuvalet becerileri: Kaka kontrolü vardır,gündüzleri uzun süre kuru kalır, jest ve mimikleri kullanarak tuvaleti geldiğini belli eder, tuvaleti için oturak kullanır, tuvalette pantolonunu kendi başına indirir, yetişkin gözetiminde tuvaleti kullanır, tuvaleti için uyanır ve kurudur, gece boyunca kuru kalır, yönlendirildiğinde poposunu siler, yönlendirildiğinde kendi başına tuvalete gider,tuvalete zamanında gider, soyunur, temizlenir, sifonu çeker ve giyinir, evde okulda vb. tuvaleti bulur.
Temizlik ve Bakım Becerileri: El yüz yıkar gibi yapar,yetişkinden aldığı havlu ile el yüz siler, verilen havlu ile ellerini yardımsız kurular, ellerini yardımla yıkar ve kurular, yetişkin gözetiminde dişlerini fırçalar, sözel talimatla dişlerini fırçalar, saçlarını kurular.
Sosyal ve Toplumsal Beceriler: Görüş alanı içinde hareket eden kişiyi izler,bir an için bile olsa insan yüzüne bakar,kendisine dokunulduğunda ya da konuşulduğunda gülümser ya da ses çıkarır,elinden tuttuğu oyuncağı ya da nesneyi ağzına götürür,kendi ellerine bakar gülümser ve sesler çıkarır,aile arasındayken gülümseyerek ses çıkararak,susarak tepki verir,kendiliğinden gülümser,aynadaki görüntüsüne gülümser,ses çıkarır,kucağa alınmak için kollarını uzatır,tanıdığı kimselere doğru uzanır,uzatılan nesneleri 1 dk. elinde tutar ve inceler,uzaktaki bir oyuncağa uzanmaya çalışır,başı örtü ile kapatıldığında güler,eline aldığı nesneleri bilinçsizce sallar ve ses çıkarır,tanıdık oyunlara güler,yabancılara gözlerini dikip bakarak ya da ağlayarak tepkide bulunur,on dakika süre ile kendi kendine oynar,dikkat çekmek için sesler çıkarır,ce-e oyununu oynar,yetişkini taklit ederek el çırpar,kollarını yana açarak yetişkini taklit eder,anne ya da babasına topu iterek top oynar, protesto etmek amacıyla oyuncakları sağa sola atar, tanıdığı kişilere sarılır vurur öper,ters olan resmi ya da kitabı düz çevirir,basit işlerde yetişkini taklit eder,başka çocukla aynı mekanda paralel oynar,yaşıtlarıyla jestlerle etkileşimde bulunur,kendisine ait oyuncakları sözel ya da işaretle savunur,güldüren ya da dikkat çeken hareketleri tekrarlar,iki veya üç yaşıtı ile birlikte oynar,evcilik oynar,basit ev işlerine yardım eder,basit ev işlerine yardım eder,yetişkin gözetiminde sıra alır,yetişkin ile 5 dakika resimli kitaba bakar,şarkı ya da tekerlemelere katılır,annesinden ağlamadan ayrılır,müzikte dans edip şarkı söyler,yetişkin gözetiminde oynanan grup oyunlarında kurallara uyar,başka çocuklarla sıra alarak oynar,yetişkinlerin isteklerini ¾ oranında yerine getirir,sorulduğunda cinsiyetini söyler,evde basit sorumluluklarını yerine getirir,sırasını bekler,sorunu olduğunda yardım ister,sekiz dokuz çocuk ile sırayla oynar,kendisi ile ilgili kızgınlık sevinç gibi duyguları anlatır.
Büyük Kas Becerileri: öğrenci bu becerilerden yürüme öncesi,denge,yürüme,koşma, merdiven ve tırmanma becerilerinin tümüne sahiptir. Zıplama becerilerinde ise destekle olduğu yerde zıplar,ayakları hafifçe yerden kesilecek şekilde desteksiz zıplar, yerde duran ipin üzerinde zıplar,yana ve geriye doğru zıplar,yüksek bir yerden çift ayakla zıplar,tek ayağı üzerinde yardımla zıplar. Top becerilerinde ise taklit ederek top yuvarlar,sepete top atar, yetişkine top atar,sabit topa tekme atar,yuvarlanan topa tekme atar,topa doğru koşar durur ve tekme atar,topu zıplatır ve yakalar,iki eli ile atılan topu tutar,sopa ile topa vurabilir.
Küçük Kas Becerileri: Öğrenci bu becerilerde 3-4 yaş arasında aranan yeterliliklere sahiptir. 4 yaştan itibaren yeterliliklerde ise büyük kağıt üzerindeki şekilleri yağlı boya ile boyar,4 küçük boncuğu tele dizer,kalıp çıkarır,taklitle birkaç büyük harf çizer,baş parmak ile diğer parmaklarına dokunur.
Alıcı Dil Becerileri: Öğrenci bu becerilerde 2-3 yaşa kadar tüm yeterlilikleri gösterir. 2-3 yaş becerilerinden itibaren ise istenen nesneyi başka bir odadan getirir,yetişkinle birlikte 5 dk resimli kitaba bakar,10 farklı eylem bildiren sözcüğe eylemi gerçekleştirerek tepki verir,kendisine 4 farklı nesne verildiğinde bu nesnelerin her biriyle ilgili istenen etkinliği yerine getirir,adı söylenen 10 vücut bölümünü gösterir,2 grup büyük ve küçük nesne arasından büyük ve küçük olanı seçer,sahiplik eklerini ayırt eder,resimleri gösterildiğinde oğlanı ve kızı ayırt eder,resimleri gösterildiğinde erkek ve kadını ayırt eder,açık ve kapalı olan ayırt eder,onun benim ve senin zamirlerini ayırt eder,birbirini izleyen 3 işi başarabilir.
İfade Edici Dil Becerileri: Öğrenci bu beceri dizisinde 2-3 yaşa kadar beklenen tüm yeterlilikleri gösterir. 2- 3 yaş yeterliliklerinde ise selamlar,veda eder,hizmet ister,özne+eylem cümlecikleri kullanır,nesne+eylem cümlecikleri kullanır,sorulduğunda tercih yapar,taklit oyun oynar,tuvalet ihtiyacını sözel olarak bildirir. 3-4 yaş becerilerinde evet/hayır soruları sorar,model olunduğunda üçe kadar sayar,söz ve hareket içeren parmak oyunlarını tekrarlar,sırasını bekler,sesleri sıraya göre tekrarlar. 4-5 yaş becerilerinde benim şeklinde sahip olma zamirini kullanır,birbirini takip eden 3 işi başarabilir.
Sarı Renk Kavramına İlişkin Performans Düzeyi: Öğrenci renk olarak yalnızca mavi ve kırmızı rengi bilmektedir. Renk kavramına sahiptir ancak sarı renk kavramını bilmemektedir.
Sarı Renk Kavramının Seçilme Nedeni
Yapılan kaba değerlendirme sonuçlarına göre renk kavrama içinde yer alan sarı renk kavramını öğretilmesi öncelikli olarak belirlenmiştir. sarı renk kavramı bilişsel beceriler içinde yer almaktadır. Öğrencinin bu becerilere sahip olması açısından renk kavramı öğretimi gerekmektedir. Öğrenci sarı renk kavramını öğrenecektir. Bu da öğrencinin zihinsel gelişimini destekler, renkleri birbirinden ayırt edebilir, sosyal yaşamda isteklerini ve toplumsal yaşamın gereksinimlerini karşılamada bu kavramı sıklıkla kullanabilir.
Öğrencinin Önkoşul Becerileri
- Verilen yönergeleri alması ve tepkide bulunması
- 10 dakika süreyle dikkatini yöneltebilmesi
- Renk kavramını bilmesi
SARI KAVRAMI
İlişkili Nitelikleri:
- Nesnenin sarı olması
İlişkisiz Nitelikleri:
- Nesnenin şekli
- Nesnenin boyutu
- Nesnenin yapıldığı madde
Olumlu Örnekler:
- Sarı anahtar
- Sarı kalem
- Sarı mandal
Olumsuz Örnekler:
- Kırmızı anahtar
- Mavi kalem
- Beyaz mandal
UZUN DÖNEMLİ AMAÇ
…… üst üste sunulan 5 oturum sonrasında farklı renkte farklı türde dört nesne arasından “sarı olanı göster” yönergesi verildiğinde %100 doğrulukta sarı olanı gösterir.
Kısa Dönemli Amaçlar:
A.1. … önüne koyulan farklı renkte, aynı türde iki nesne arasından “sarı olanı göster” denildiğinde sarı olanı 2/3 oranında doğru olarak gösterir.
A.2. … önüne koyulan farklı renkte, aynı türde üç nesne arasından “sarı olanı göster” denildiğinde sarı olanı 2/3 oranında doğru olarak gösterir.
B.1. … önüne koyulan farklı renkte, farklı tipte ve aynı türde iki nesne arasından “sarı olanı göster” denildiğinde sarı olanı 2/3 oranında doğru olarak gösterir.
B.2. … önüne koyulan farklı renkte, farklı tipte ve aynı türde üç nesne arasından “sarı olanı göster” denildiğinde sarı olanı 2/3 oranında doğru olarak gösterir.
C.1. … farklı renkte farklı türde iki nesne arasından “sarı olanı göster” denildiğinde sarı olanı 2/3 oranında doğru olarak gösterir.
C.2. … farklı renkte farklı türde üç nesne arasından “sarı olanı göster” denildiğinde sarı olanı 2/3 oranında doğru olarak gösterir.
PERFORMANS ALIMINDA KULLANILACAK ARAÇLAR
A.1. Farklı renkte, aynı türde iki nesne: (Mavi, sarı kalem) (kırmızı, sarı anahtar) (yeşil, sarı mandal)
A.2. Farklı renkte, aynı türde üç nesne: (kırmızı, siyah ve sarı pastel boya) (kırmızı, mavi ve sarı balon) (yeşil, sarı ve mavi boncuk)
B.1. Farklı renkte,farklı tipte ve aynı türde iki nesne: (küçük kırmızı ve büyük sarı daire karton) (büyük sarı ve küçük mavi kalem) (büyük sarı ve küçük yeşil silgi)
B.2. Farklı renkte,farklı tipte ve aynı türde üç nesne: (büyük boy kırmızı, orta boy sarı ve küçük boy mavi kare şeklinde karton) (büyük boy sarı, orta boy mavi ve küçük boy yeşil boncuk) (büyük boy sarı, orta boy mavi ve küçük boy sarı lego)
C.1. Farklı renkte farklı türde iki nesne: (sarı mandal ve kırmızı balon) (sarı kare karton ve mavi kalem) (sarı mum ve beyaz boncuk)
C.2. Farklı renkte farklı türde üç nesne: (kırmızı boncuk, mavi lego ve sarı kalem) (sarı elips karton, yeşil çivi ve mavi pastel boya) (kırmızı karton, sarı halka ve beyaz çivi)
KULLANILACAK PEKİŞTİREÇLER VE PEKİŞTİREÇ TARİFELERİ
1. Performans alımında öğrencinin yalnızca etkinliğe katılımı ve çalışmayı gerçekleştirmesi birincil pekiştireçlerle pekiştirilir. Kullanılacak pekiştireç kakaolu kektir.
2. Öğretim oturumunda öğrencinin her doğru tepkisi hem birincil pekiştireçlerle bunlarla beraber sosyal pekiştireçlerle pekiştirilir. Birincil pekiştireç olarak bir parça kakaolu kek sosyal pekiştireç olarak da “aferin, bravo, süpersin, harika vb.” kullanılır.
HATA DÜZELTME SÜRECİ
1. Performans alımında öğrencinin yanlış tepkilerine karşı öğretmen herhangi bir tepkide bulunmaz.
2. Öğretim sırasında doğru tepki pekiştirilecek yanlış tepki halinde ise sunum tekrarlanacaktır.
KULLANILACAK İPUÇLARI:
Dikkat sağlayıcı ipucu: “Çalışmaya hazır mısın?”
Öğretimde kullanılan ipucu: “Bu sarı; bu sarı değil”
KULLANILACAK YÖNERGELER:
“Önündeki araçlara bak ve sarı olanı göster”
ORTAM: Öğretmen ve öğrenci sınıfta masada karşılıklı otururlar.
PERFORMANS ALMA:
Öğretmen, performans alımı sırasında kullanacağı önceden hazırladığı araçları kapalı bir kutuya koyarak, yanına öğrencinin göremeyeceği bir yere koyar. Öğretmen ve öğrenci masada karşılıklı olarak otururlar. Öğretmen öğrenciye sarı kavramı üzerinde çalışacaklarını söyler. Eğer öğrenci öğretmenin yanındaki kutudaki araçlara bakmak isterse, öğretmen öğrencinin araçlara bakmasına izin verir. Birkaç saniye sonra öğretmen araçları toplar ve kutuya koyar. Öğretmen öğrenciye çalışma bitiminde dolaptan istediği bir aracı alıp, oynayabileceğini söyler. Öğretmen öğrenciye “Çalışmaya hazır mısın?” diye sorarak öğrencinin dikkatini çalışmaya çeker. Öğretmen öğrenciden istediği tepkiyi (evet demesi, başını sallaması vb.) aldıktan sonra ilk araç setini ((Mavi, sarı kalem) (kırmızı, sarı anahtar)) kutudan çıkarır. Ardından yönergeyi (önündeki araçlara bak ve sarı olanı göster) verir. Öğrencinin tepki vermesi için 3 saniye bekler. Öğrenci doğru tepkide bulunursa performans verilerinin kayıt edildiği ölçüt bağımı testin ilgili sütununa (+) işareti koyar, eğer öğrenci yanlış tepkide bulunur veya hiç tepkide bulunmazsa öğretmen performans verilerinin kayıt edildiği ölçüt bağımı testin ilgili sütununa (-) işareti koyar. Performans alımı sırasında öğrencinin verdiği doğru yada yanlış tepkilere hiçbir şekilde tepkide bulunulmaz, hiçbir şekilde pekiştirilmez. Sadece öğrencinin çalışmaya katılım davranışı pekiştirilir. “Çok güzel çalıştın, aferin sana” denilerek öğrencinin istediği bir oyuncakla oynamasına izin verilir.
ÖĞRETİM SÜRECİ
Ders: Kavram Öğretimi
Konu: Sarı Kavramı
Yöntem: Doğrudan Öğretim
Hüsnü öğretmen, çalışma sırasında kullanacağı önceden hazırladığı araçları kapalı bir kutuya koyarak, yanına öğrencinin göremeyeceği bir şekilde masaya koyar. Öğretmen ve öğrenci masada karşılıklı olarak otururlar. Öğretmen öğrenciye sarı kavramı üzerinde çalışacaklarını söyler. Eğer öğrenci öğretmenin yanındaki kutudaki araçlara bakmak isterse, öğretmen öğrencinin araçlara bakmasına izin verir. Birkaç saniye sonra öğretmen araçları toplar ve kutuya koyar. Öğretmen öğrenciye “Çalışmaya hazır mısın?” diye sorarak öğrencinin dikkatini çekmeye çalışır. Öğretmen öğrenciden istediği tepkiyi (evet demesi, başını sallaması vb.) aldıktan sonra sırayla araçları tanıtmaya başlar. Öğretmen öncelikle kutuyu sallar salar ve “Bakalım ne çıkaracağım?” diyerek öğrencinin ilgisini çeker. Ve kutudan sarı renkte kartonu çıkarır. “Bak Haktan bu karton sarı, sarı” der ve “bak Haktan sarı renkli kartonu buraya koyuyorum” diyerek kartonu öğrencinin önüne doğru koyar ve dikkatini masaya çeker. Daha sonra kırmızı renkte kartonu çıkarır ve bu karton sarı değil, kırmızı, kırmızı, bak kırmızı kartonu de bu tarafa koyuyorum” diyerek sarı kartonun biraz uzağına, yanına koyar. Daha sonra da mavi renkte kartonu çıkarır ve bu karton sarı değil, mavi, mavi, bak mavi kartonu da bu tarafa koyuyorum” diyerek sarı ve kırmızı kartonun biraz daha uzağına, yanlarına koyar. Masanın üzerindeyken tekrar sarı renkli kartonu gösterir ve ”Bak Haktan sarı olan bu, bu karton sarı” der ve sarı kartonu eline alarak, yanındaki küçük masaya koyar “Bak …. sarı renkli kalemi buraya koyuyorum, mavi ve kırmızı olanı da yanına koyuyorum” der. Diğer araçları da aynen tanıtır ve sarı renkte olanları arka arkaya, sarı renkte olmayanları da ara arkaya masaya aynı şekilde dizer. Üç araç seti de bittikten sonra araçları tekrar toplar ve kutuya koyar.
Bundan sonra da, “evet …. şimdi senin önüne araçları sırasıyla koyacağım ve sarı olanı soracağım” der. İlk önce kutudan farklı tipte ve farklı renkte üç kartonu çıkarır ve öğrencinin önüne koyar ve ellerini bağla ve beni dinle yönergesini verir. “Evet … önündekilere bak ve sarı olanı göster!” der. Yaklaşık üç sn. bekler. Eğer öğrenci doğru tepkide bulunursa sözel olarak pekiştirilir. Eğer öğrenci tepkide bulunmuyor ya da yanlış tepkide bulunuyorsa “Bak sarı renkli olan bu, hadi sende şimdi önündekilere bak ve sarı renkte olanı göster” denir. Öğrenci doğru tepkide bulunursa sözel olarak pekiştirilir (aferin oğlum, ellerinle çok güzel gösterdin ve çok güzel duruyorsun). Öğrenci ayrıyeten yiyecek pekiştireciyle de pekiştirilebilir. Çalışma diğer iki araç setiyle devam eder ve çalışma sonunda öğrencinin çalışmaya katılımı ve ellerinin yanında durması da yiyecek pekiştireciyle pekiştirilir. “Çok güzel çalıştın ve beni çok güzel dinledin, aferin sana vb.” denilir.
Tüm öğretim süreçleri aynı şekilde işlenir ve kayıtları tutulur.
İZLEME VE GENELLEME SÜRECİ
İzleme:
İzleme oturumları, öğretim bittikten sonraki 1., 2. ve 3. haftalarda yoklama oturumları düzenlenecektir. İzleme oturumlarında değişken oranlı pekiştirme tarifesi (DOPT3) kullanılacak ve pekiştireçler silikleştirilecektir.
Öğretmen, izleme oturumları sırasında önceden hazırladığı kullanacağı araçları kapalı bir kutuya koyarak, yanına öğrencinin göremeyeceği bir yere koyar. Öğretmen ve öğrenci masada karşılıklı olarak otururlar. Öğretmen öğrenciye sarı kavramı üzerinde çalışacaklarını söyler. Eğer öğrenci öğretmenin yanındaki kutudaki araçlara bakmak isterse, öğretmen öğrencinin araçlara bakmasına izin verir. Birkaç saniye sonra öğretmen araçları toplar ve kutuya koyar. Öğretmen öğrenciye çalışma bitiminde dolaptan istediği bir aracı alıp, oynayabileceğini söyler. Öğretmen öğrenciye “Çalışmaya hazır mısın?” diye sorarak öğrencinin dikkatini çalışmaya çeker. Öğretmen öğrenciden istediği tepkiyi (evet demesi, başını sallaması vb.) aldıktan sonra araç setini (sarı kalemi ve kırmızı legoyu) kutudan çıkarır. Ardından yönergeyi (önündeki araçlara bak ve sarı olanı göster) verir. Öğrencinin tepki vermesi için 3 saniye bekler. Öğrenci doğru tepkide bulunursa izleme oturumu verilerinin kayıt edildiği ölçüt bağımı testin ilgili sütununa (+) işareti koyar, eğer öğrenci yanlış tepkide bulunur veya hiç tepkide bulunmazsa öğretmen performans verilerinin kayıt edildiği ölçüt bağımlı testin ilgili sütununa (-) işareti koyar ve bir sonraki araç setine geçer.
İzleme oturumları sırasında öğrencinin verdiği doğru yada yanlış tepkilere hiçbir şekilde tepkide bulunulmaz, hiçbir şekilde pekiştirilmez. Sadece öğrencinin çalışmaya katılım davranışı pekiştirilir. “Çok güzel çalıştın, aferin sana” denilerek öğrencinin istediği bir oyuncakla oynamasına izin verilir.
Genelleme:
Genelleme aşamasında yoklama ve öğretim oturumlarında kullanılan araçlardan farklı araçlar kullanılacaktır. Öğrencinin tepkileri değişken oranlı pekiştirme tarifesiyle pekiştirilecektir.
Yorumlar