SEREBRAL PALSİ

SEREBRAL PALSİ

Doğum öncesi, doğum sırasında yada doğum sonrası herhangi bir nedenle beynin hasar görmesi sonucu oluşan motor (ve bazı durumlarda mental) bozukluktur. SP adale sertliğinde bozukluk, anormal, postür( duruş bozukluğu ) ve bozuk hareket görünümüyle karşımıza çıkar. SP gelişimsel bir bozukluktur. Motor fonksiyonlarda bozukluğun yanında, duyu bozuklukları,(sensorial disfonksiyon), gözde kayma, titreme (nistagmus) gibi bozukluklar zeka geriliği ( mental retardasyon ), davranış bozuklukları, öğrenme güçlükleri, dil-konuşma bozuklukları ve ağız diş problemleri de görülebilir.
Beyinde motor bölgenin ( kol-bacakların tam kullanımı, yürüme, yemek yeme, merdiven çıkma gibi günlük yaşamı sürdürmeye yarayan hareket yeteneğini sağlayan beyin bölgesi) gelişimi 7-8 yaşlarında tamamlanır. Hamilelik döneminin başlangıcında 7-8 yaşlarına kadar beyinde oluşabilecek herhangi bir problem bu bölgenin fonksiyon bozukluğu olarak karşımıza çıkar. Ortaya çıkan tablo ise serebral paralizi olarak adlandırılır.

SP' de beyin hasarı ilerleyici değildir. Fakat ortaya çıkan sorun ömür boyu devam eder. SP'nin görülme sıklığı hakkında çok net bilgiler olmamakla birlikte, ABD' de ölçülen oranlar dünya geneli için bir kıyaslama imkanı verebilir. ABD'de toplam nüfusun %0.2' si (1000' de 2) SP' lidir. Buna göre ABD' de yaklaşık 1.000.000 SP'li vardır. Bu rakama her yıl 5000-7000 bebek eklenir. Ülkemizde ise bu konuda yeterli ve güvenilir bir istatistik olmamakla birlikte, toplam nüfus içerisindeki SP'li oranının %0.166 ( 600' de 1 ) olduğu tahmin dilmektedir. Buna göre Türkiye' de yaklaşık 700000 SP'li bulunmaktadır.

Türkiye de oranların fazla olması akraba evlilikleri, hamilelik döneminde geçirilen hastalıkların fazla olması ve bakım şartlarının yetersizliği, doğum şartlarının olumsuzluğu, bebek bakım hizmetlerinin yetersizliği, ilk çocukluk yıllarında bebeklerde bulaşıcı ve ateşli hastalıkların fazlalığı ve beslenme yetersizliği gibi sebeplere bağlanmaktadır.

Serebral paralizin sebepleri: Doğum öncesi nedenler:
· Genetik durumlar
· Hamilelik döneminde geçirilen enfeksiyonlar
· Rubella, herpes
· Bebeğin anne karnında oksijensiz kalması
· Plesentanın gelişim bozukluğu yada erken ayrılması
· Rh uyuşmazlığı ( eritroblastosis fetalis, hemolitik anemi, hiperbilirübinemi )
· Metabolik hastalıklar ( diabetes mellitus, hamilelik toksemisi )
· Gelişimsel bozukluklar ( vasküler yada iskelet yapıda )
· Beslenme bozuklukları
· Sigara, alkol yada madde bağımlılığı
· Annenin enzim veya L-Dopa tedavi görmesi
· Akraba evlilikleri
· Annenin aldığı ilaçlar
· Hamilelik döneminde geçirilen tıbbi müdahaleler
Doğum sırasında oluşan nedenler
· Zor doğum (anoksi), plesentanın erken ayrılması, uzayan doğum
· İlaç sedasyonuna bağlı asfiksi nedeniyle beyin kan damarında kompresyon ve yırtılma
· Prematüre (erken doğum), postmatüre (geç doğum )
· Kordon komplikasyonları
· Gelişmiş anomalileri ( makat doğum, ayaktan geliş )
· Forseps yada vakumla doğum
Doğum sonrası ( post - natal ) nedenler:
· Düşük doğum kilosu
· Vasküsler hadiseler ve kafa içi kanama
· Kafa travması
· Ensefalopati
· Toksik durumlar
· Kardiak arreste bağlı anoksi
· Nöbetler ( konvülzyon, epilepsi )
· Tümör
· Viral ve bakteriyal beyin enfeksiyonları
· Sarılık ( Hiperbilirübinemi )
· Menenjit

Spastik SP :
Spastisite, en genel anlamda, kas sertliği yada pasif harekete direnç olarak tanımlanabilir. Kasların normal yapısındaki değişiklik ve sertlik hareketlerin de etkilenmesine ve zor yapılmasına neden olur. Aşırı spastisite zamanla iskelet yapı üzerinde bozukluklara ve postürün (duruşun) bozulmasına yol açar. Bunun yanı sıra oturma, ellerin kullanılması, yürüme gibi fonksiyonel aktiviteleri de olumsuz etkiler. Spastik tip SP'nin en yaygın tipidir. Spastik çocuk, SP teşhisi altında etkilenen vücut kısmına göre tanımlanır.
Hemiplejik tip SP:
Bu tipte vücudun bir tarafındaki kol, gövde ve bacak etkilenir.
Diplejik tip SP :
Bu tipte her iki bacak spastisitesi kollardan daha fazladır. Bacaklar birbirine sıkışıktır. Parmak ucuna basma sık görülür.
Kuadriplejk SP :
Bu tipte ise tüm vücut etkilenmiştir. Baş kontrolünün yetersizliği, ellerin yumruk şeklinde bacakların çapraz tarzda durması yaygın bir görüntüdür.
Atetoid SP :
Kontrolsüz hareket olarak tanımlanabilir. Çocuğun bacak, kol, el veya yüzünde istemsiz hareketler oluşur. Bu tipte kaslarda ani değişiklikler oluşur. Kaslar çok gevşek durumdan çok sert bir duruma geçebilirler. Bu da hareketlerin koordineli yapılmasını engeller.
Ataksik SP :
Dengeyi korumada bozukluk vardır. Baş kontrolünün zayıf olması, gövde dengesinin sağlanamaması nedeniyle gelişim yavaştır ve yürüme çok geç sağlanır.
Serebral paralizi' nin erken teşhisi
İnsan sağlığının söz konusu olduğu tüm durumlarda olduğu gibi, SP 'li vakalarda da teşhis ve yapılacak tedavi için mutlaka bir uzman kuruluşa başvurulmalıdır. Ancak bebekte ortaya çıkabilecek ilk belirtilerin aile tarafından da kolayca gözlenebileceği de unutulmamalıdır. SP'li vakalarda fizik tedavi ve rehabilitasyonun başarısı için erken teşhis çok önemlidir.
SP nasıl erken teşhis edilir ?
Aileler bebeğin gelişiminde en ufak bir gecikme yada sapma gördüğünde, yada aşağıdaki belirtileri gözledikleri durumda derhal doktora başvurmalıdır.
SP'nin habercisi olabilecek erken belirtiler :

1 aylık bebekte ;
· Sürekli ağlama
· Emme bozukluğu
· Israrlı ve sürekli kusma
· Çevresinden gelen uyarılara cevap vermeme
· Havale ( Konvülzyon )
2 aylık bebekte ; ( yukarıdakilere ek olarak) ;
· Bulunması gereken reflekslerin kaybı
· Kaslarda aşırı sertlik yada gevşeklik
3aylık bebekte ;
· Gözde kayma, titreme
· Bebeğin sırtüstü, baş ve topuklar üzerinde yay gibi sert bir şekilde durması
· Bebeğin gülmemesi, annenin yüzüne bakmaması
4 aylık bebekte:
· Baş kontrolünün olmaması
· Gözde odaklaşmanın sağlanamaması
· Elin yada ellerin beş parmak içte kalacak şekilde yumruk halinde tutulması
· Kaybolması gereken reflekslerin devam etmesi
8 aylık bebekte ;
· Dönme ve oturma aktivitelerinin olmaması
· El-göz koordinasyonunun yokluğu
· Tekme atarken iki bacağın birlikte atılması
· Bebeğin bacaklarını uzatarak oturduğu pozisyonda vücudunun öne eğilmesi, bacakların birbiri üzerini binmesi
10 aylık bebekte ;
· Emeklemenin olmaması yada her iki ayağın birden çekilerek, sıçrar tarzda emekleme
· Ayağa kalkmada zorluk
· İsmi ile çağrılınca tepki vermemesi
· Ağızdan salya akması
· Verilen yiyeceği ağzına almaması yada ağzına götürememesi
1 yaşındaki bebekte;
· Tutunarak yürüyememesi
· Parmak ucuna basarak yürüme